Het grensverkeer met België en Duitsland
Omdat Valkenburg zowel dicht bij de Duitse als Belgische grens ligt, kan voor voor de verzending van brieven naar plaatsen in het grensgebied
gebruik worden gemaakt van het grenstarief. Ook wordt het hulppostkantoor Valkenburg na de aanleg van de spoorlijn Maastricht - Aken aangewezen
als direct grenskantoor met Aken (Circ. 485 en 614) en Luik (Circ. 960 en 1073).
Brief uit 1865 van Koblenz naar Berg en Terblijt.
Volgens Circ. 419 mag het naamstempel van een hulpkantoor alleen als vertrekstempel
worden gebruikt (te plaatsen op de achterzijde van de brief) en niet als aankomststempel. Bij de aanwijzing van
het hulpkantoor Valkenburg als uitwisselingskantoor met Aken mag het naamstempel wel als aankomststempel op
de voorzijde van de brief worden geplaatst.
Het grenstarief
Voor het grensverkeer met België en Duitsland geldt een verlaagd briefport indien de postkantoren in een rechte lijn minder dan 30 Nederlandse mijlen (= km) van elkaar
liggen. Het grenstarief met Duitsland wordt in 1851 geïntroduceerd (Circ. 435). Voor het grensverkeer met België geldt het tarief sinds 1852 (Circ. 459).
Eerst is de afstand tussen de postkantoren waarvoor het grenstarief met België geldt op
50 kilometer gesteld. Dit wordt in 1865 teruggebracht tot 30 km. Drukwerken, monsters en nieuwsbladen zijn uitgezonderd. Voor briefkaarten
geldt het grenstarief pas vanaf maart 1921.
Het grenstarief is voor brieven tot 15 resp. 20 gram gelijk aan het binnenlandstarief. Eerst hebben alleen de postkantoren een grensverkeerkring. Later krijgen ook hulpkantoren
een grensverkeerkring. Valkenburg wordt als hulpkantoor voor het grenstarief met Duitsland voor het eerst genoemd in Circ. 456 (1854). Voor het grenstarief met
België is de eerste vermelding in 1865 (Circ. 647).
Vanaf 1929 (Do276) kunnen ook poststations hun eigen grensverkeerkring hebben. Ze moeten
dan wel rechtsstreeks in de bestelling voorzien.
Grensverkeer met België
In de Eerste Wereldoorlog wordt het grenstarief met België opgeheven. (Do 324, 06-07-1916). De reden hiervoor is waarschijnlijk dat de post
niet meer direct tussen de grenskantoren wordt uitgewisseld maar via Utrecht en Aken naar de grensplaatsen gaat (Do 39, 11-02-1915). Vanaf 15 januari
1919 geldt het verlaagde grensverkeertarief met België weer (Do 28, 15-01-1919).
Voor brieven uit België is het grenstarief:
Dienstorder |
Ingaande |
Brieftarief, centimes |
Tarief briefkaart, centimes |
353 | 1 juli 1926 | 40 | 25 |
595 | 1 novemer 1926 | 50 | 30 |
791 | 15 december 1927 | 60 | 35 |
926 | 1 decemer 1930 | 70 | 40 |
813 | 9 november 1931 | 75 | 50 |
56 | 1 februari 1935 | 70 | 35 |
650 | 1 november 1938 | 75 | 40 |
Het grenstarief wordt beëindigd op 1 april 1947 (Do 156bis).
![[IMAGE]](luikgrens.jpg)
Brief uit 1877 van Valkenburg naar Luik volgens het grenstarief (5 cent). Brief uit 1872 van Luik naar Valkenburg volgens het grenstarief (10 centimes).
Grensverkeer met Duitsland
Met ingang van 1 augustus 1916 wordt het grenstarief voor brieven uit Duitsland voor Nederland (tijdelijk) met 5 pfennig verhoogd (Do 385, 29-07-1916).
Tijdens de geldontwaarding in Duitsland in 1922 en 1923 stijgen de tarieven voor het grensverkeer voor brieven vanuit Duitsland in rap tempo.
Dienstorder |
Ingaande |
Brieftarief, mark |
|
Tarief briefkaart |
|
|
eerste 20 gram |
volgende 20 gram |
mark |
967bis, 1921 | 1 januari 1922 | 2 | 1 | 1,25 |
795bis, 1922 | 15 november 1922 | 12 | 6 | 6 |
894bis, 1922 | 15 december 1922 | 25 | 15 | 15 |
9, 1923 | 15 januari 1923 | 50 | 25 | 25 |
151, 1923 | 1 maart 1923 | 100 | 50 | 40 |
490, 1923 | 1 juli 1923 | 300 | 150 | 120 |
616, 1923 | 24 augustus 1923 | 20.000 | 10.000 | 8000 |
640, 1923 | 1 september 1923 | 75.000 | 40.000 | 30.000 |
678ter, 1923 | 20 september 1923 | 250.000 | 125.000 | 100.000 |
689, 1923 | 1 oktober 1923 | 2 miljoen | 1 miljoen | 800.000 |
728, 1923 | 10 oktober 1923 | 5 miljoen | 2,5 miljoen | 2 miljoen |
741, 1923 | 20 oktober 1923 | 10 miljoen | 5 miljoen | 4 miljoen |
769, 1923 | 1 november 1923 | 50 miljoen | 25 miljoen | 20 miljoen |
785, 1923 | 5 november 1923 | 1 miljard | 500 miljoen | 500 miljoen |
799, 1923 | 12 november 1923 | 10 miljard | 5 miljard | 5 miljard |
836, 1923 | 20 november 1923 | 20 miljard | 10 miljard | 10 miljard |
Vanaf 1 augustus 1927 is het grenstarief voor brieven (per 20 gram), 15 Rpf. Voor briefkaarten 8 Rpf (Do 469).
Vanaf 15 januari 1932 is het grenstarief voor brieven (tot 20 gram), 12 Rpf. 25 Rpf (tot 40 gram), 36 Rpf (tot 60 gram) en 12 Rpf voor iedere volgende 20 gram. Voor briefkaarten bedraagt het tarief 6 Rpf (Do 1bis).
Het grenstarief met Duitsland vervalt op 1 januari 1942 (Circ P1512, 24-12-1941), maar
wordt in 1945 weer ingesteld. Het grenstarief met Duitsland wordt definitief beëindigd op 30 december 1946 (Do 3, 1947).
Soms wordt een brief onterecht gefrankeerd volgens het grenstarief maar wordt de brief niet beport. Dit laat onderstaande brief uit 1910 van Valkenburg naar het dan nog Duitse Malmedy zien. Hemelsbreed bedraagt de
de afstand tussen beide plaatsen zo'n 50 km.
![[IMAGE]](malmedy.jpg)
In de circulaires worden de Belgische en Duitse kantoren genoemd waarvoor het grenstarief van toepassing is.
De Belgische kantoren die binnen een afstand van 30 km liggen, zijn:
Andrimont (voorschrift 1122, 1880)
Asch (voorschrift 1155, 1881)
Aubel (circ. 647, 1865)
Bilsen (circ. 647, 1865)
Chaineux (voorschrift 1178, 1882)
Grevenberg (circ. 911, 1873)
Dalhem (circ. 1006, 1876)
Diepenbeek (voorschrift 1117, 1880)
Dolhain in Limburg (circ. 647, 1865)
Ensival (voorschrift 1160, 1881)
Fléron (circ. 647, 1865)
Fexhe-Slims (circ. 1044, 1877), kantoor is opgeheven in 1885 (voorschrift 1273, 1885)
Genck (voorschrift 1155, 1881)
Glons (circ. 647, 1865)
Henri-Chappelle (voorschrift 1140, 1881)
Herbesthal (circ. 647, 1865)
Herstal (circ. 647, 1865)
Herve (circ. 647, 1865)
Heusy (voorschrift 1160, 1881)
Jalhay (voorschrift 1104, 1880), kantoor is opgeheven in 1885 (voorschrift 1273, 1885)
Jupille (circ. 813, 1871)
Kettenis (voorschrift 1178, 1882)
Lanaeken (circ. 647, 1865)
Lanklaer (circ. 647, 1865)
Luik (circ. 647, 1865)
Maeseyck (circ. 647, 1865)
Mechelen (circ. 992, 1876)
Micheroux (circ. 908, 1873)
Montzen (circ. 647, 1865)
Moresnet (circ. 1009, 1876)
Neer-Oeteren (voorschrift 1172, 1882)
Othée (voorschrift 13, 1886)
Petit-Rechain (voorschrift 1154, 1881)
Reckheim (circ. 963, 1875)
Rocklenge (circ. 647, 1865)
Thimister (circ. 994, 1876)
Tongres (circ. 647, 1865)
Verviers (circ. 647, 1865)
Visé (circ. 647, 1865)
Wandre (circ. 647, 1865)
Welkenraedt (voorschrift 1187, 1882)
De Duitse kantoren die binnen een afstand van 30 km liggen, zijn:
Aken (circ. 614, 1863)
Alsdorf (circ. 614, 1863)
Astenet (circ. 782, 1870)
Bardenberg (voorschrift 1155, 1881)
Brand (voorschrift 1264, 1885)
Burtscheid (circ. 456, 1854)
Cornelymünster (circ. 614, 1863)
Dremmen (circ. 623, 1864)
Eilendorf (voorschrift 1240, 1884)
Eschweilerraue(voorschrift 1209, 1883)
Eupen (circ. 614, 1863)
Eynatten (circ. 614, 1863)
Forst (voorschrift 1240, 1884)
Gangelt (circ. 614, 1863)
Geilenkirchen (circ. 614, 1863)
Grevenberg (circ. 911, 1873)
Haaren (circ. 614, 1863)
Havert (circ. 911, 1873)
Heinsberg (circ. 614, 1863)
Herbesthal (circ. 614, 1863)
Herzogenrath (circ. 456, 1854)
Höngen (circ. 614, 1863)
Kohlscheidt (circ. 456, 1854)
Lindern (circ. 623, 1864)
Prummern (voorschrift 1240, 1884)
Rären (circ. 614, 1863)
Randerath (circ. 614, 1863)
Richterich (circ. 1045, 1877)
Rothe-Erde (circ. 1094, 1879)
Scherpenseel (voorschrift 1155, 1881)
Setterich (circ. 614, 1863)
Vorweiden (circ. 614, 1863)
Waldfeucht (circ. 911, 1873)
Waldenrath (circ. 1063, 1878)
Wehr (circ. 614, 1863)
Würselen (voorschrift 10, 1886)
Bronnen
W.S. da Costa. Binnenlandse en Internationale Posttarieven van Nederland. 1850-1990. Posthistorische studies. no. 14. 1990.
Handboek Postwaarden Nederland. t/m 26e aanvulling. 2004.
Postmerken & Postinrichtingen in Nederland tot 1871, deel 2. 2014.
Circulaires, voorschriften en dienstorders van de PTT